ขนมปังปิ้งกับแยม ผักสลัด  น้ำผลไม้คั้นสดหรือกาแฟ ล้วนเป็นอาหารที่ได้มาจากความช่วยเหลือของผึ้ง ไม่เพียงแค่แมลงตัวเล็ก ๆ จะดูดน้ำหวานจากเกสรดอกไม้ และผลิตน้ำผึ้งเพียงอย่างเดียว แต่ในความเป็นจริงแล้ว ผึ้งอยู่เบื้องหลังการได้มาของอาหารและเครื่องดื่มของมนุษย์จำนวนมาก

ภาพที่ 1 ผึ้งเป็นหนึ่งในแมลงที่อยู่เบื้องหลังของการผสมพันธุ์พืช
ที่มาภาพ https://pixabay.com/images/id-5219887, Kollinger

         เราทราบดีว่า ผึ้งมีความสำคัญต่อสภาพแวดล้อมที่ดี และเราพึ่งพาพวกมันและแมลงอื่น ๆ เพื่อผสมเกสรของผักและผลไม้ แต่เคยสงสัยหรือไม่ว่า ผึ้งมีวิธีการคัดเลือกดอกไม้ หรือแหล่งของอาหารอย่างไร

ผึ้งเลือกหาอาหารได้อย่างไร?

          โดยปกติแล้ว ผึ้ง (Honeybees) จะออกสำรวจดอกไม้ 150 ดอกต่อการบินออกหาอาหาร 1 เที่ยวบิน เพื่อรวบรวมน้ำหวานหรือละอองเกสรดอกไม้ และสำหรับผึ้งนั้น การสำรวจพบดอกไม้เป็นจำนวนมากในพื้นที่เดียว หมายถึง การใช้พลังงานน้อยกว่าการบินหาดอกไม้ในหลายๆ พื้นที่

          การศึกษาหนึ่งตีพิมพ์ลงในวารสารทางชีววิทยา (Journal of Experimental Biology) ศึกษาเพื่อทำความเข้าใจถึงวิธีการเลือกสถานที่ในการหาอาหารของผึ้ง โดยนักวิจัยได้ฝึกให้ผึ้งสามารถเชื่อมโยงกับจุดสีเหลืองซึ่งแทนน้ำหวาน จากนั้นทำการทดสอบผึ้งให้แยกแยะระหว่างการเปรียบเทียบปริมาณของจุดสีเหลือง 13 คู่ โดยผลการทดสอบพบว่า ผึ้งสามารถแยกแยะระหว่างคู่จุดสีเหลือง 1 และ 3, คู่ 1 และ 4 และคู่ 1 และ 12 ได้ แต่มีความสับสนระหว่างการเปรียบเทียบระหว่างจุดสีเหลือง 2 จุดหรือมากกว่า และผึ้งต้องการจุดสีเหลืองในปริมาณที่สูงขึ้น เมื่อเทียบกับปริมาณของจุดสีเหลืองเพียง 1 จุดที่เป็นปริมาณที่ต่ำที่สุด

          สัตว์จำนวนมากจำเป็นต้องประมวลผลข้อมูลตัวเลขและข้อมูลเชิงปริมาณเพื่อความอยู่รอด ซึ่งความสามารถของสัตว์ในการแยกแยะความแตกต่างระหว่างปริมาณสองปริมาณหรือมากกว่านั้นได้ (Spontaneous quantity discrimination) มีประโยชน์สำหรับการประเมินแหล่งอาหาร การโต้ตอบที่รุนแรง การหลีกเลี่ยงนักล่า รวมทั้งการเลือกเหยื่อ สำหรับผึ้งความสามารถในการแยกแยะความแตกต่างระหว่างปริมาณที่ต่างกันได้ อาจเป็นประโยชน์ในการประเมินปริมาณของดอกไม้และทำให้การหาอาหารมีประสิทธิภาพมากขึ้น โดยจากผลการศึกษาพบว่า ผลลัพธ์เชิงวิวัฒนาการที่เป็นไปได้ในการเลือกพื้นที่หาอาหารที่มีปริมาณดอกไม้เพิ่มขึ้นเมื่อมีทรัพยากรขาดแคลน

ภาพที่ 2 มลภาวะที่เกิดจากกิจกรรมในชีวิตประจำวันของมนุษย์เป็นภัยคุกคามที่อยู่อาศัยของผึ้ง
ที่มาภาพ https://pixabay.com/images/id-2370285/,Chris_LeBoutillier

          ในสถานการณ์ปัจจุบัน ผึ้งและแมลงผสมเกสรอื่น ๆ เช่น ผีเสื้อ หรือนกฮัมมิงเบิร์ด กำลังถูกคุกคามจากกิจกรรมของมนุษย์  อย่างไรก็ตาม การผสมเกสรเป็นกระบวนการพื้นฐานเพื่อความอยู่รอดของระบบนิเวศ เนื่องด้วยเกือบร้อยละ 90 ของพันธุ์ไม้ดอกบนโลก พร้อมด้วยพืชอาหาร ตลอดจนพื้นที่เกษตรกรรมทั่วโลก ขึ้นอยู่กับการผสมเกสรของแมลงตัวเล็ก ๆ ข้างต้น การถ่ายละอองเรณูไม่เพียงแต่ทำให้เกิดความมั่นคงทางอาหารโดยตรง แต่ยังเป็นกุญแจสำคัญในการอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพอีกด้วย

           ผึ้งกำลังเผชิญกับภัยคุกคามมากมาย ซึ่งหมายความรวมถึงการสูญเสียแหล่งที่อยู่อาศัย การเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ สารเคมีกำจัดศัตรูพืชที่เป็นพิษและโรคอื่น ๆ โดยตั้งแต่ปี ค.ศ. 1900 ประเทศอังกฤษสูญเสียพันธุ์ผึ้งไปแล้ว 13 สายพันธุ์ และพบว่าผึ้งอีกราว 35 ชนิดกำลังอยู่ระหว่างพิจารณาให้อยู่ภายใต้การคุกคามของการสูญพันธุ์ ดังนั้น การช่วยลดปัจจัยที่จะก่อให้เกิดปัญหาภาวะโลกร้อน การปลูกต้นไม้ รวมทั้งการช่วยลดการใช้สารเคมี เป็นวิธีการง่ายๆ ที่จะช่วยให้ผึ้งยังคงสามารถอยู่ร่วมมนุษย์ได้แบบพึ่งพาอาศัยกัน

แหล่งที่มา

Scarlett Howard and Adrian Dyer, (2020, May 20), One, then some: how to count like a be. Retrieved May 30, 2020, From https://theconversation.com/one-then-some-how-to-count-like-a-bee-138815

Scarlett R. Howard et al.,(2020). Spontaneous qua ntity discrimination of artificial flowers by foraging honeybees. Journal of xperimental Biology. Retrieved May 30, 2020, From https://jeb.biologists.org/content/223/9/jeb223610

We all depend on the survival of bees. Retrieved May 30, 2020, From https://www.un.org/en/observances/bee-day

Aphrodite Kantsa and Adrian Dyer,(2018, April 16), Plants use advertising-like strategies to attract bees with colour and scent. Retrieved May 30, 2020, From https://theconversation.com/plants-use-advertising-like-strategies-to-attract-bees-with-colour-and-scent-92673